آیات زیادی از قرآن بر این مطلب دلالت دارد. یكی آیات آخر سوره مزّمّل بود كه همان جا هم
این مطلب را عرض كردیم، آن جا كه اول دستور رسید كه
یا أَیُّهَا اَلْمُزَّمِّلُ. `قُمِ اَللَّیْلَ إِلاّ قَلِیلاً. `نِصْفَهُ أَوِ
اُنْقُصْ مِنْهُ قَلِیلاً [1]. دستور تهجد داد كه نیمی از شب یا در حدود ثلث شب [را شب زنده داری كن؛ ]
دو ثلث، نیمی، ثلث، این قدرها. چون مردم آن وقت ساعت نداشتند و تعیین وقت نمی توانستند
بكنند، برای احتیاط گاهی تمام شب را عبادت می كردند. آیه بعد در ذیل همان جا تخفیف داد به
این عنوان:
عَلِمَ أَنْ سَیَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضی . یعنی این كار واجب نیست، به خودتان سخت نگیرید كه
از طریق احتیاط تمام شب را بیدار می مانید، خدا می داند كه در آینده شما مریضها خواهید داشت،
مریض نمی تواند این كار را بكند.
وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی اَلْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اَللّهِ گروه دیگرِ
شما هستند كه باید مسافرت بروند و كسب كنند، از فضل الهی بخواهند. یك آدم مسافر كه روز این
همه گرفتاری دارد شب نمی تواند این قدر بیدار بماند.
وَ آخَرُونَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اَللّهِ ِ خدا می داند كه
در آینده شما مجاهد خواهید داشت. مجاهدی كه از صبح تا غروب باید شمشیر بزند نمی تواند دو
ثلث شب را بیدار بماند.
فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنْهُ [2]هر مقداری از شب كه می توانید، بیدار باشید،
ضرورتی ندارد كه همه شب یا دو ثلث شب یا نصف شب و یا ثلث شب را بیدار باشید. خدا
می داند كه در آینده شما مقاتلینی خواهید داشت.
آیه
فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ اگرچه آن كمال صراحت آن آیات را ندارد ولی این آیه هم دلالت
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 234
دارد: پیغمبر! انتظار آن فرمانی را كه در آینده به شما داده خواهد شد (فرمان دفاع) داشته باش،
عجله نكن.