حال مقصود چیست؟ مرسلاتِ عرفا فرستاده شدگان پی درپی (اگر عُرْفا را به معنای پی درپی
بگیریم) ، فرستاده شدگانِ به معروف و نیكیها (اگر عرف را به این معنی دوم بگیریم) . عاصفات
عصفا این تندروهای بركَننده. به سرعتی می روند كه مانع را از سر راه خود برمی دارند. باز مقصود
چیست؟ ناشرات نشرا. پراكنده می سازند یا باز می كنند. باز اینها چه كسانی و چه چیزهایی
هستند؟ حق را از باطل جدا می كنند، ذكر را القاء می كنند. مقصود چیست؟
مفسرین در اینجا آراء متعددی دارند. بعضی گفته اند كه اینها اشاره به همین باد است، چون
یكی از اموری كه نظام این زمین قائم به آن است مسئله حركت هواست. بدیهی است كه باد همان
هوای متحرك است. اگر وضع عالم به گونه ای بود كه هوا همیشه ساكن می بود هیچ جایی امكان
اینكه محل سكونت باشد نداشت. مثلاً اگر هوای این اتاق كثیف می شد، برای همیشه كثیف بود، بعد
باید [آن را تخلیه و هوای تازه وارد می كردند، ] چنان كه وقتی آب یك حوض كثیف می شود باید
با یك وسیله خارجی آب حوض را بكشند و بیرون ببرند. در آب چنین امكانی هست. ولی اگر
هوای اتاق كثیف بشود و آن را بیرون بكشیم، هوای حیاط كثیف می شود. اگر آن را نیز بیرون
بكشیم هوای كوچه كثیف می شود. قطع نظر از زندگی امروز و این دودهای عجیبی كه كل طبیعت
را دارد فاسد می كند، اگر ما تهران را با همان زندگی دیروز هم در نظر بگیریم، چنانچه دودی، دمی،
بویی كه پیدا می شود، در محل خودش ساكن می بود، آیا می شد مردم بروند این هواها را مثلاً در
كویر بریزند و هوای خوب به تهران بیاورند؟ ! بعلاوه گذشته از اینكه خود هوا هم با همین نقل و
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 245
انتقال ها یك نوع تصفیه و پاك می شود و دو مرتبه برمی گردد، بسیاری از نقل و انتقال ها به وسیله
همین هوا صورت می گیرد. در آیه ای از آیات قرآن است كه:
وَ أَرْسَلْنَا اَلرِّیاحَ لَواقِحَ [1]ما بادها را
فرستاده ایم در حالی كه لاقح (تلقیح كننده) هستند، یعنی تخم گیاهان را از جایی به جایی منتقل
می كنند و سبب روییدن گیاهها و درختها می شوند؛ یعنی این خودش یك عمل طبیعی برای گیاهان
است و اثر فوق العاده ای برای گیاهان دارد. از همه اینها بالاتر باران است. باران خودش معلول
حركت بادهاست. در قرآن مكرر اشاره و تصریح می كند به مسئله خاصیت بادها از نظر حركت
دادن ابرها و منتقل كردن ابرها از جایی به جایی. اگر هوا ساكن می بود، هر لكه ابر در هر جای دنیا
كه بود برای ابد در همان جا ساكن بود و هر نقطه ای كه لكه ابر نمی داشت و خالی از ابر بود، برای
همیشه به همان حال بود. این بادها هستند كه
فَتُثِیرُ سَحاباً فَیَبْسُطُهُ فِی اَلسَّماءِ كَیْفَ یَشاءُ [2]ابرها را
اثاره می كنند، انقلاب در ابرها ایجاد می كنند و ابرها را هر جا كه خدا بخواهد پهن می كنند، از اینجا
به آنجا می برند و از آنجا به جای دیگر. مسئله باد، هوای متحرك و به عبارت دیگر تحرّك هوا،
خود یك حقیقتی است. بسیاری از عذابها كه در امتهای گذشته آمده است به وسیله همین بادها
بوده است.
بعضی از مفسرین گفته اند مقصود از این مرسلات (فرستاده شده ها) همین بادهاست. آنها با
توجه به همین كه در بسیاری آیات دیگر راجع به فرستادن باد و خاصیتها و اثرهای باد اشاره شده
است چنین گفته اند.
اشكالی كه به حرف اینها كرده اند این است كه این دو جمله اول را می توان به باد حمل كرد
ولی جمله های بعد با باد سازگاری ندارد:
وَ اَلنّاشِراتِ نَشْراً. `فَالْفارِقاتِ فَرْقاً. `فَالْمُلْقِیاتِ ذِكْراً.
جمله «اینها یك ناشر و پخش كننده هستند» نیز برای باد درست است، اما بعد می فرماید:
پخش كنندگانی كه حق و باطل را از یكدیگر جدا می كنند و ذكر
[3]را به بشر القاء می كنند. اینها با باد
سازگاری ندارد.
[3] - . گفتیم آیات قرآن از آن جهت كه سبب تنبّه و بیداری است ذكر نامیده شده است.