ولی یك نوع تضاد است كه تضاد یك طرفی است (این خیلی عجیب است) یعنی از یك طرف
تضاد هست و از طرف دیگر تضاد نیست و آن تضاد میان ناقص و كامل است. اگر ما دو چیز داشته
باشیم كه یكی ناقص تر باشد و یكی كاملتر، از طرف ناقص تضاد با كامل هست [ولی از طرف
كامل تضاد با ناقص نیست ] یعنی اگر انسان، ناقص را انتخاب كند از كامل محروم است ولی اگر
كامل را انتخاب كند ناقص را هم دارد. میان ناقص و كامل چنین تضادی هست. تضاد مادیت و
معنویت به معنی واقعی از قبیل آن تضادهایی كه از دو طرف یا این را باید گرفت و آن را رها كرد
یا آن را باید گرفت و این را رها كرد نیست، بلكه از نوع تضاد ناقص و كامل است؛ یعنی معنویت
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 276
چیزی است كه اگر كسی آن را بگیرد مادیت در ضمن پیدا می شود و آن را به دنبال خود می آورد.
مولوی- كه همیشه بهترین مَثَلها را برای این گونه قضایا می آورد- می گوید:
در تبع دنیاش همچون پشك و مو
می گوید مَثَل دنیا و آخرت این است: یك وقت انسان پشم و پشگل می خواهد. آدمی كه فقط پشم
و پشگل می خواهد ناچار باید برود از این شتر خان های قدیم پشمی یا پشگلی برای سوختش گیر
بیاورد. یك وقت انسان شتر می خواهد. اگر شتر بخواهی، پشك و مو هم خود به خود هست،
نمی خواهد دنبالش بروی. شتر كه داشته باشی پشم و پشگل شتر هم داری. اما اگر آنچه كه
می خواهی فقط پشگل شتر و موی و پشم شتر است تو هیچ وقت شتر نخواهی داشت. می گوید اگر
آخرت بخواهید دنیا هست، نمی شود انسان آخرت بخواهد و وظایفی كه در موضوع آخرت
[وجود دارد انجام بدهد و دنیا به دنبالش نباشد. ] وقتی كه همه كارها به صورت وظیفه برای انسان
در آمد، دنیا هم خود به خود تأمین می شود. ولی اگر انسان دنیا را بخواهد آخرت گیرش نمی آید.
تضادِّ یك طرفی است.