در قرآن، عتاب نسبت به پیغمبر زیاد داریم و قرآن مكرّر پیغمبر را مورد عتاب قرار می دهد. در
سوره تحریم خواندیم:
یا أَیُّهَا اَلنَّبِیُّ لِمَ تُحَرِّمُ ما أَحَلَّ اَللّهُ لَكَ تَبْتَغِی مَرْضاتَ أَزْواجِكَ .
[1]ای پیامبر
چرا آن چیزی را كه خدا بر تو حلال كرده، حرام كردی؟ ! به خاطر این كه زنهای تو روی تو فشار
آورده بودند و تو می خواستی دل اینها را به دست آوری
[2].
این است كه عایشه حرف خوبی دارد. او در مورد یك قسمت از آیات سوره احزاب می گوید:
این آیات دلیل بر این است كه قرآن از ناحیه خدا بر پیغمبر نازل شده. اگر كتابی از ناحیه خود
شخص باشد، محال است چیزهایی كه جنبه عتاب و خطاب و ملامت خودش را دارد، در كتاب
خود بیاورد. فرنگیها هم یكی از حرفهایی كه می زنند همین است و این حرف را برخی از
مستشرقین از جمله گلدزیهر در كتابهای متعدد خود آورده اند. این نكته یكی از چیزهایی است كه
فرنگیها را نسبت به قرآن مذعن كرده و اظهار خوش بینی می كنند. راجع به پیغمبر می گویند: این
مرد در گفته های خودش صادق بود. گرچه عده ای از اینها وحی را به طور كلی قبول ندارند چون
اساسا خدا را قبول ندارند، ولی پیغمبر را به صداقت قبول دارند. می گویند- العیاذباللّه- این كه او
می گفت بر من وحی نازل می شود، برخی حالات روحی برایش پیدا می شد كه او خودش خیال
می كرد از یك مبدأ ماورایی است، ولی ما مبدأ ماورایی را قبول نداریم.
این عتابها نشانه صداقت پیغمبر است. اگر او یك آدمی بود كه- العیاذباللّه- قرآن را از ناحیه
خودش آورده بود، هیچ وقت خودش را اینچنین شدید مورد عتاب قرار نمی داد.
و از این عتابها زیاد داریم. در یكی از جهادها عده ای از منافقین آمدند و اجازه خواستند كه
[شركت نكنند. ] یكی آمد عذر خواست كه مثلا بچه ام مریض است، اجازه بدهید من نیایم؛ پیغمبر
اجازه داد. دیگری آمد عذر خواست، باز پیغمبر اجازه داد. دیگری آمد. . . آیه آمد:
عَفَا اَللّهُ عَنْكَ لِمَ
أَذِنْتَ لَهُمْ [3]. خدا از تو بگذرد، چرا به اینها اجازه دادی؟ ! تعبیر را ببینید:
عَفَا اَللّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ .
اینها همه، كمال صداقت قرآن و كمال صداقت پیغمبر را نشان می دهد.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 361
به هرحال اگر هم مقصود در آیه
عَبَسَ وَ تَوَلّی پیغمبر اكرم باشد، این كار یك ترك اولی بیشتر
نیست و ما این را مكرر گفته ایم كه آنچه كه در مورد پیغمبران حتی به تعبیر «گناه» گفته می شود،
برای آنها ترك اولی است و همان كارها برای ما حتی جزء حسنات شمرده می شود و از حسنات
ما هم بالاتر است
[4].
كَلاّ حالا رها كن این سخن را؛ یعنی برویم حرف دیگری بزنیم.
كَلاّ إِنَّها تَذْكِرَةٌ. `فَمَنْ شاءَ ذَكَرَهُ .
قرآن یك تذكار است، یك تذكره است (تذكره یعنی یادآوری كردن) ، یك وسیله یادآوری كردن
است.
[2] - . ظاهرا پیغمبر اكرم عسلی خورده بود، همسرانش گفتند كه زنبور عسل از فلان گیاه خورده و این عسل بوی آن
را می دهد. پیغمبر فرمود: من دیگر عسل نخواهم خورد. قرآن ملامتش می كند و می گوید: چرا چنین می گویی؟ !
[4] - . [در ابتدای جلسه بعد درباره این آیات توضیح بیشتری داده شده است. ]