مطلب اول راجع به همین سه گروه است. این تقسیم سه گانه ای كه در اینجا به طور اشاره
[1]آمده
است، در جاهای دیگر قرآن با تعبیرهای دیگری ذكر شده است. از جمله در اوایل سوره مباركه
واقعه می فرماید:
فَأَصْحابُ اَلْمَیْمَنَةِ ما أَصْحابُ اَلْمَیْمَنَةِ. `وَ أَصْحابُ اَلْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ اَلْمَشْئَمَةِ. `وَ
اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ. `أُولئِكَ اَلْمُقَرَّبُونَ [2]. در این آیات، این سه گروه به این صورت بیان شده است:
أَصْحابُ اَلْمَیْمَنَةِ [3]*(راستها) ،
أَصْحابُ اَلْمَشْئَمَةِ*(شومها، دارای شئامت ها)
[4]،
وَ اَلسّابِقُونَ اَلسّابِقُونَ. `أُولئِكَ اَلْمُقَرَّبُونَ گروه سوم پیشروان و سابقان هستند كه این گروه، مقرّبان اند. همچنین در بعضی
دیگر از آیات قرآن، مثل آیاتی كه در اواسط همین سوره واقعه
[5]است، از «اصحاب المیمنة» و
«اصحاب المشئمة» تحت عنوان «اصحاب الیمین» و «اصحاب الشِمال» یاد شده است.
ولی در آیات مورد بحث، همین سه گروه با تعبیرات دیگری ذكر شده اند. گروهی كه در آنجا
«اصحاب المشئمه» یا «اصحاب الشمال» نامیده شده است در اینجا «فجّار» نامیده شده است و
گروهی كه در آنجا «اصحاب المیمنه» یا «اصحاب الیمین» نامیده شده است در اینجا «ابرار» نامیده
شده است و گروهی كه در آنجا «سابقون» نامیده شده و بعد به «مقرّبون» توصیف شده است، در
اینجا «مقرّبون» نامیده شده است. این تقسیم بندی مردم به این سه گروه، مكرر در قرآن مجید آمده
است
[6].
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 448
[1] - . یعنی به صورت تقسیم ذكر نشده ولی به اقسام اشاره شده است.
[3] - . اصحاب المیمنة معادل است با «ابرار» در آیات مورد بحث.
[4] - . قرآن در بسیاری از جاها این مطلب را بیان می كند كه شئامت هر كسی از خودش یعنی از عملش ناشی می شود، كما اینكه یمن و میمنت از همان ماده یمن است و بركت هر كسی از عمل خودش شروع می شود. پس كأ نّه مقصود از «اصحاب المیمنة» افراد پرخیر و بركت هستند و مقصود از «اصحاب المشئمة» افراد پر شئامت.
[6] - . البته این نكته را هم باید یادآوری كنیم كه سابقون و مقرّبون گروهی هستند كه ضمن اینكه از ابرار هستند
دارای درجه و مقامی بالاتر نیز هستند و بدیهی است كه كسی كه دارای مقام بالاتر است مقام پایین تر را به طریق اولی دارد. پس ابرار دو گونه اند: ابراری كه فقط ابرار محض هستند و ابراری كه به درجه بالاتری هم رسیده اند كه همان درجه مقرّبین است.