حدیثی است كه می فرماید: حسنات الابرار سیئات الـ- مقربین. از این حدیث كاملا فهمیده می شود
كه مقام ابرار با مقام مقربین چقدر متفاوت است! می فرماید: كارهایی كه برای ابرار (اصحاب
المیمنه) حسنه و بالا بَرنده است، برای مقربین سیئه و پایین آورنده است
[1].
مكرر گفته ایم كه اگر چیزی برای مقربین گناه شمرده می شود، همان چیز برای غیر مقربین
اطاعت محض و ثواب محض است. مردم خیال می كنند اگر چیزی برای مقربین و اولیای خدا گناه
شمرده شد و تعبیر گناه در مورد آن به كار رفت، آن چیزْ گناهی است در حد گناهانی كه ما مرتكب
می شویم. العیاذ باللّه! چنین نیست. اطاعتهایی كه ما می كنیم، بلكه آنچه كه سلمان فارسی و ابوذر
غفاری می كنند و در حد خودشان طاعت است و بالا برنده، همان كار در حد علی بن ابی طالب
گناه است و پایین آورنده؛ یعنی اگر علی بن ابی طالب یك ساعت سلمان بشود، گناهكار است
بلكه اگر یك لحظه سلمان بشود گناهكار است چون او از سلمان بالاتر است. این مطلب حتی در
مورد ائمه كه درجات متفاوتی دارند صدق می كند. مثلا چه بسا كاری در حد یكی از ائمه، برای
امیرالمؤمنین كه از سایر ائمه افضل اند گناه است.
پس گناه داریم تا گناه. یك گناه همان است كه معصیت و فسق و فجور است و انسان را در
زمره فجار قرار می دهد، چنین چیزی در مورد مقربین و اولیای خدا محال است. ولی یك گناه
است كه برای ابرار گناه نیست و برای مقربین گناه است، بلكه شاید شأن بعضی از مقربین برای
بعضی از مقربین دیگر گناه باشد.
إِنَّ اَلْأَبْرارَ لَفِی نَعِیمٍ . «ابرار» جمع «بَرّ» است به معنی نیك و نیكوكار
[2]. می فرماید: ابرار و
نیكان در نعمتِ غیر قابل توصیفی هستند. ( «نَعیمٍ» تنوین نكره دارد و در علم معانی و بیان
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 453
می گویند این تنوین علامت تفخیم و تعظیم است. ) بعد یك مقداری این «نعیم» را وصف می كند:
عَلَی اَلْأَرائِكِ یَنْظُرُونَ . بر سریرهایی هستند در حالی كه نظر می كنند. «سریر» نشانه علوّ و ارتفاع
است. وقتی كسی روی تخت می نشیند قهرا ارتفاع و چشم انداز بیشتری دارد، و لهذا بعد از كلمه
ارائك، كلمه ینظرون آمده است؛ یعنی بر تختهایی (بر مقامهایی) كه به آنها چشم انداز می دهد قرار
گرفته اند و نگاه می كنند. در حدیث است كه كمترین حد و كمترین منظره ای كه می توانند در آن
جهان مشاهده كنند به اندازه تمام دنیا و مافیهاست؛ این قدر، بیناییِ عظیم و عجیبی است!
تَعْرِفُ فِی وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ اَلنَّعِیمِ. در چهره شان، خرّمیِ سعادت و نعمت را می خوانی و
می شناسی. یعنی این موفقیت عظیم، یك موفقیتی است كه به چهره آنها كه نگاه كنی، آن چهره خبر
می دهد كه در سرِّ ضمیر اینها چیست.
یُسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ . سیراب می شوند و آشامانیده می شوند از رحیقی سر به مُهر.
«رحیق» شراب خالص را می گویند كه در قرآن زیاد از آن نام برده شده؛ یعنی شرابی كه هیچ یك
از عوارضی كه به موجب آنها شراب ممنوع شده، در آن وجود ندارد. «مختوم» یعنی سر به مهر. به
قرینه آیات بعد، این شراب یك نوع آشامیدنی است كه اختصاص به ابرار دارد.
خِتامُهُ مِسْكٌ از پایان آن، بوی مشك استشمام می شود.
وَ فِی ذلِكَ فَلْیَتَنافَسِ اَلْمُتَنافِسُونَ. ( «تَنافُس» به معنای رقابت كردن چند نفر برای به دست آوردن یك چیز است. ) می فرماید: اگر
انسانها بخواهند با یكدیگر رقابت كنند، این همان چیزی است كه باید برای آن رقابت كرد و
كوشش كرد و آن را به دست آورد.
وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِیمٍ. این رحیق یك چاشنی ای هم از آب دیگری دارد كه آن آب نامش
«تسنیم» است. آن آب چه آبی است؟
عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا اَلْمُقَرَّبُونَ. تسنیم، چشمه و آبی است كه از
«رحیق» خیلی بالاتر و برتر است و مقربین فقط و فقط از این چشمه معنویت می نوشند. اینجا باز
اختلاف مقربین و ابرار روشن است.
[1] - . یعنی اگر ابرار كاری انجام دهند كه آنها را از آن درجه ای كه هستند یك قدم بالاتر ببرد، مقربین اگر همان كار
را در همان حد انجام بدهند آنها را از مقامشان تنزل می دهد. این مقدار، تفاوت است میان ابرار و مقربین.
[2] - . یكی از اسماء الهی اَلْبَرّ است. می فرماید:
إِنَّهُ هُوَ اَلْبَرُّ اَلرَّحِیمُ طور/28. خدای متعال چون محسن و احسان كننده است، از این جهت به او «بَرّ» گفته می شود. «بِرّ» یعنی نیكی، مثل «احسان» .