عرض كردم كه قرآن در این زمینه كه اصحاب اخدود و این ستمگرها چه كسانی بوده اند و آن ستم
شده ها چه كسانی بوده اند، توضیحی نمی دهد. اجمالا ذكر می كند كه جریانی بوده كه مردمی مؤمن
و خداپرست به جرم خداپرستی به آتش افكنده شده اند و آنقدر در پای ایمانشان ایستاده اند كه
حاضر شده اند زنده زنده در آتش بروند و از عقیده شان دست برندارند. ولی در تفاسیر و تواریخ و
بعضی احادیث [درباره اینكه اینها چه كسانی بوده اند] موارد زیادی ذكر شده است. آنچه كه به
احتمال بیشتر در این آیاتْ مقصود قرآن است، داستان مردم نجران است
[1]. مردم نجران عاشق و
شیفته مذهب مسیح بودند و مذهب مسیح در آن وقت مذهب حق عالم بود و آنها هم مؤمن واقعی
بودند
[2]. ذونواس كه مرد مستبدی بود به آنها گفت كه باید از این دین برگردید و آنها قبول نكردند.
دستور داد گودالی كندند و آن را پر از هیزم و چیزهای قابل احتراق كردند و آتش زدند. بعد گفت:
یا باید یهودی بشوید و یا در این آتش بروید. آنها هم گفتند: ما حاضریم در این آتش برویم و از
دینمان دست برنمی داریم.
قرآن این داستان را نقل می كند كه ببینید! مردمی مؤمن تا كجا به پای ایمان خودشان
می ایستند، و بعد اشاره می كند به داستان ایمان مؤمنین صدر اسلام، كه آنها هم واقعا به پای ایمان
خودشان ایستادند. و اگر ایستادگیهای آنان نبود، امروز اسلامی در دنیا وجود نداشت. و صلّی اللّه
علی محمد و آله الطاهرین.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 480
باسمك العظیم الاعظم الاعزّ الاجلّ الاكرم یا اللّه. . .
پروردگارا ما را بیامرز، دلهای ما به نور ایمان منوّر بگردان، نیتهای ما را خالص بفرما.
پروردگارا ما را از ظلمتها به نور بیرون بیاور، آن سكینه خودت را بر قلب همه ما نازل بفرما،
ما را از شر نفس امّاره خودمان محفوظ بدار.
پروردگارا اموات ما مشمول عنایت و مغفرت خودت قرار بده.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 481
[1] - . یَمَن همین یَمَن فعلی قبل از اسلام تاریخ متحولی دارد و هر چند وقتی عده ای بر آن مسلط می شدند. مخصوصا با حبشی ها جنگهایی داشتند و گاهی حبشی ها بر آنها مسلط می شدند و گاهی استقلال پیدا می كردند و ضمنا تحت الحمایه ایران هم بودند. مقارن بعثت حضرت رسول ایرانیها بر یمن تسلط پیدا كرده بودند و حاكمی كه در آنجا بود، ایرانی بود و همین هم زمینه شد برای اینكه یمن زودتر از جاهای دیگر مسلمان شود چون معمولا ایرانیها از هر قوم دیگری آمادگی شان برای پذیرفتن اسلام بیشتر بود. اگر از سلمان فارسی بگذریم كه اسلام او فردی بوده، از جنبه گروهی، اسلام ایرانیها از یمن شروع شده. تسلط ایرانیها بر یمن هم از زمان انوشیروان بوده كه یكی از حاكمان معزول آنجا به تیسفون و دربار ایران آمد و مدتها آنجا بود و از انوشیروان برای اینكه بار دیگر یمن را تصرف كند، كمك خواست.
[2] - . نجرانیهایی كه می خواستند با حضرت رسول مباهله كنند از بقایای همینها بودند. وقتی حضرت رسول برای مباهله حاضر شدند و حضرت امیر و حضرت زهرا و حسنین را با خودشان بردند و آنها با آن چهره و وضع و روحانیت روبرو شدند، گفتند: این پیغمبر است و اگر با او مباهله كنیم از بین می رویم. اجازه خواستند كه در سایه حكومت اسلام زندگی كنند و پیغمبر هم اجازه دادند. آیه قرآن اشاره به همین داستان است:
فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَكُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَكُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ : آل عمران/61. مباهله یعنی این كه دو طرف در یك جا جمع شوند و هر كدام دیگری را نفرین كند به این صورت كه هر كدام دروغ بگوییم خدای متعال بر او عذاب نازل كند.