در اینجا یا مقصود این است كه هیچ نفسی معدوم نمی شود و از بین نمی رود و خدا همه نفوس را
حفظ و نگهداری می كند، كه این مطلب از آیات زیادی (آیات روح) استفاده می شود. قرآن
می فرماید: ماهیت مرگ، توفّی است. توفّی یعنی استیفا كردن و تحویل گرفتن انسان به طور تامّ و
تمام. اگر مرگ را از نظر حیات بدنی در نظر بگیریم مثل خشك شدن و متلاشی شدن یك چوب
است، اما اگر از نظر شخصیت واقعی انسان و منِ واقعی انسان و به تعبیر قرآن نفس انسان در نظر
بگیریم، می شود توفّی. یعنی خداوند متعال ملائكه ای دارد كه نفس و حقیقتِ جان و منِ واقعی
آدمی را از بدن تحویل می گیرند و بعد هم این حقیقت محفوظ است و از بین نمی رود.
اَللّهُ یَتَوَفَّی
اَلْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ اَلَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنامِها فَیُمْسِكُ اَلَّتِی قَضی عَلَیْهَا اَلْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ اَلْأُخْری إِلی أَجَلٍ
مُسَمًّی [1]. می فرماید: حقیقتِ جان انسان و منِ انسان (نه حیات مكانیكی بدن) در حال خواب و
حال مرگ گرفته می شود، منتها كسی كه حكم الهی، مردنِ اوست، حقیقت جانش نگه داشته
می شود و كسی كه حكم الهی، خواب بودن اوست، بار دیگر حقیقتِ جانش فرستاده می شود.
و یا اینكه مقصود از حفظ نفس در این آیه، حفظ اعمال است، كه این هم از آیات دیگر قرآن
استنباط می شود. یعنی مقصود این است كه نه تنها ذات هر نفسی حافظ دارد، بلكه اعمالش هم
حافظ دارد. در سوره انفطار می فرماید:
وَ إِنَّ عَلَیْكُمْ لَحافِظِینَ. `كِراماً كاتِبِینَ. بر شما حافظان و
نگهبانانی است و آنها نویسندگانی بزرگوار هستند. یعنی نه تنها ما محفوظ هستیم، تمام اعمال ما
هم اعم از نیك و بد محفوظ است.
از اینجا تناسب قسمِ به آسمان و آینده و ظاهر شونده در شب (یعنی ستاره غایب شده و بعد
ظاهرشده در شب) با مُقْسَمٌ علیه كه آیه
إِنْ كُلُّ نَفْسٍ لَمّا عَلَیْها حافِظٌمی باشد، روشن می شود. یعنی
شما خیال می كنید وقتی مُردید، نیست و نابود می شوید و دیگر در صفحه این عالم و آسمان این
عالم برگشت و طلوع دوباره ای ندارید، ولی اشتباه می كنید. همان طور كه آن ستاره كه غروب
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 484
می كند، از چشم شما غروب كرده و پنهان شده ولی معدوم نشده است، هر مرگی غروبی است و این
غروب پشت سرش طلوعی هست. از نظر اعمالِ انسان نیز مطلب همین طور است. اعمال انسان
در دیدِ دنیایی یك سلسله امور گذشته و فراموش شده و تمام شده ای است كه پرونده اش بسته شده
است
[2]ولی از نظر الهی آیا كاری و عملی هست كه پرونده اش بكلی بسته شود؟ غروب كند و دیگر
طلوعی نداشته باشد؟ هرگز، بلكه تمام اعمال انسان مثل ستاره هایی كه بعد از مدتی پنهان شدن
دوباره در شب در فضای آسمان طلوع می كنند، در فضای معنوی و روحی و نفسانی انسان، روزی
طلوع خواهند كرد و تمام گذشته ها دوباره زمانِ حاضر می شوند و بروز می كنند. پس شما قصه این
ستاره ای را كه غروب كرده و مخفی شده و در شب دوباره ظاهر می شود و سر از افق برمی آورد،
نمونه ای بگیرید در نظام عالم برای خودتان و اعمال خودتان.
[2] - . یك كار خوب یا بدی كه انسان كرده، در میان مردم بعد از مدتی فراموش می شود و اصلا یادی از آن نمی شود، كأ نّه دیگر تمام شد. واقعا هم از نظر بُعد دنیایی، یك كارهایی تمام می شود و اصلا پرونده آنها در زندگی انسان بكلی بسته می شود.