تا اینجا صحبت تسبیح و توحید است. وقتی گفت: تنزیه كن نام پروردگارت را، خصوصا به این
معنا كه گفتیم، یعنی با اسم پروردگارت اسم دیگر را نبر، توحید را در مرحله لفظ هم حفظ كن تا
چه رسد به مرحله قلب، تا چه رسد به مرحله عمل؛ آنوقت مطلب دیگری را شروع می كند:
سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسی `إِلاّ ما شاءَ اَللّهُ. إِنَّهُ یَعْلَمُ اَلْجَهْرَ وَ ما یَخْفی . این قسمت خصلت بشری [پیامبر را
ذكر می كند] كه مثل دیگران وقتی چیزی به او گفته می شد احیانا امكان فراموشی برایش بود. از دو
آیه دیگر قرآن استفاده می شود كه وقتی پیامبر در حالی بود كه وحی فرود می آمد، از این طرف
وحی فرود می آمد، هنوز تمام نشده جمله ها را تكرار می كرد، كأنه می خواست كه اینها در ذهنش
بماند و فراموش نشود. در یك جا فرمود:
وَ لا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضی إِلَیْكَ وَحْیُهُ [1]به
قرائت عجله نكن پیش از آنكه وحیش به پایان برسد، یعنی هیچ تلاوت نكن، بگذار وحی به آخر
برسد بعد تلاوت كن.
در یك آیه دیگر فرمود:
لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ. `إِنَّ عَلَیْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ [2]. زبانت را
حركت نده برای اینكه عجله داری به تلاوت آنچه بر تو نازل شده است. جمع كردن و ضمیمه
كردن اینها، به صورت كتاب درآوردن اینها با خودمان است؛ یعنی ما این را ضمانت كرده ایم.
در این آیه به این تعبیر فرمود كه ما نسیان را از تو برداشتیم:
سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسی و اینجا بود
كه اصلا یك تغییر حالتی در پیغمبر اكرم از نظر حافظه پیدا شد كه دیگر اصلا این حرفها نبود؛ اگر
وحی نازل می شد، یك سوره بزرگ مثل سوره بقره یا سوره مائده- كه از آخرین سوره هایی است
كه بر پیغمبر اكرم نازل شده و یكجا هم نازل شده- از اول تا آخرش یكمرتبه نازل می شد نقش
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 504
قلب مقدس پیغمبر اكرم بود و همه آن را بدون اینكه یك ذره و یك حرف كم و زیاد بشود
[دریافت می كرد؛ ] یعنی بعد از نزول این آیه این اعجاز در وجود پیغمبر صورت گرفت. فرمود:
سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسی ما عن قریبٍ، به زودی تو را اینچنین می سازیم، تو را چنان قاری قرار می دهیم
كه دیگر اصلا فراموش نكنی.
بعد كلمه ای دارد:
إِلاّ ما شاءَ اَللّهُ مگر آنچه خدا بخواهد. این كلمه در قرآن در جای دیگر هم
تكرار شده. هر جا كه خدای متعال یك امری [و چیزی می دهد و] تضمین می كند و هرگز هم
نمی گیرد «
ما شاءَ اَللّهُ » را باقی می گذارد. این برای آن است كه مردم بدانند اگر خدا چیزی را تضمین
كرد معنایش اجبار نیست كه خدا دیگر غیر از این نمی تواند؛ یعنی باز مشیت ما محفوظ است.
چنین نیست كه بعد از این ما هم اگر بخواهیم تو نسیان داشته باشی تو نسیان نداری، بلكه ما اگر
بخواهیم تو نسیان خواهی داشت ولی ما نخواهیم خواست. و لذا ظاهرا حضرت صادق می فرماید:
خداوند هیچ وقت نخواست كه او دیگر فراموشی داشته باشد، هیچ وقت هم او دیگر فراموش
نكرد.
إِنَّهُ یَعْلَمُ اَلْجَهْرَ وَ ما یَخْفی خدای تو، خدای عالم، هم آشكار را می داند و هم پنهان را، از او
چیزی مخفی نیست، كه این در آیات دیگر قرآن هم آمده است. بعد می فرماید:
وَ نُیَسِّرُكَ لِلْیُسْری .
این آیه شروع به اصل مطلب است. قبلا فرمود: نام خدا را به یگانگی یاد كن، با نام خدای اعلای
خالقِ مُسوّیِ مقدِّرِ هادی هیچ نامی را قرار نده. از نظر وحی هم خاطرت جمع باشد كه دیگر
فراموشی برای تو پیدا نخواهد شد؛ بعد می فرماید:
وَ نُیَسِّرُكَ لِلْیُسْری ما تو را آماده و میسر
خواهیم كرد، نه برای تو [آسان می كنیم ] بلكه تو را چنین خواهیم ساخت كه آسان ترین راهها را
برای تبلیغ و برای دعوت مردم به كار ببری كه مردم این دعوت تو را بپذیرند. و صلّی اللّه علی محمد
و آله الطاهرین.
باسمك العظیم الاعظم الاعزّ الاجلّ الاكرم یا اللّه. . .
پروردگارا دلهای ما به نور ایمان منوّر بگردان، به ما توفیق توحید و تسبیح و تحمید تو را آن
طور كه شایسته یك انسان عارف تربیت شده باشد عنایت بفرما.
پروردگارا دلهای ما را آماده استماع و استفاده از مواعظ و تذكرات خودت و اولیائت قرار بده.
پروردگارا نیتهای ما را خالص بفرما.
پروردگارا به مسلمانان توفیق بیداری و بازگشت به اسلام و قرآن را عنایت بفرما.
پروردگارا مرضای مسلمین لباس عافیت عاجلا بپوشان، اموات همه ما مشمول عنایت و
مغفرت خودت قرار بده.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 505