آن خطبه امیرالمؤمنین در نهج البلاغه را كه اصحاب خودش را ملامت می كند، مكرر خوانده ایم. كم
كم این روحیه در مردم پیدا شد كه ما چون اصحاب و یاران علی هستیم و علی داماد و وصیّ
پیغمبر و خلیفه بحق است پس باید بر لشكر معاویه پیروز شویم. علی علیه السلام می گفت: این طور
نیست، سنت الهی چنین نیست. ما خودمان با پیغمبر بیعت كرده و ایمان آورده بودیم ولی خدا به
آسانی به ما پیروزی نداد: و لقد كنا مع رسول الله نقتل آباءنا و أبناءنا و أعمامنا. . .
[1]؛ یعنی ما با
پیغمبر بودیم و در راه خدا پدران خودمان را اگر ایستادگی می كردند می كشتیم، پسران خودمان و
عموها و برادرهای خودمان را هم می كشتیم. ما چقدر سختیها متحمل شدیم! در میدانهای جنگ
كه با دشمن روبرو می شدیم مثل دو شتر نر به یكدیگر می پیچیدیم، گاهی ما از آنها می خوردیم و
گاهی آنها از ما می خوردند. اینچنین نبود كه چون ما در ركاب پیغمبر بودیم با اشاره شمشیرمان
سر دشمنان بپرد. بعد كه از كوره امتحان بیرون آمدیم و صداقت نیت ما، در عمل ظاهر و آشكار
شد (یعنی نه صرف گفتنِ شهادتین) آنوقت خدا نصرت خودش را نازل كرد. یعنی همین آیه
فَإِنَّ مَعَ
اَلْعُسْرِ یُسْراً. `إِنَّ مَعَ اَلْعُسْرِ یُسْراً. پیغمبر! تو خیلی سختیها كشیدی، اینها ثمره های آن سختیهاست.
حال دستور بعدش عجیب است. حالا كه فارغ شدی و بار از دوشت برداشته شد چكار كن؟
حالا برو راحت بخواب؟ اگر راحت بخوابی كه باز اول بدبختی است، چون همه بدبختیها از عادت
كردن به استراحت و راحتی و رفاه است؛ هیچ چیزی برای انسان دشمن تر از رفاه نیست.
فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ از اینها كه فارغ شدی باز هم خودت را به نَصَب
[2]و تعب بینداز، برای
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 633
خودت شداید بیافرین؛ یعنی خودت را به راحت عادت نده. مرد خدا اگر فرضا در مسائل
اجتماعی اش شداید نداشته باشد شدایدِ عبادت را كه از او نگرفته اند. پیغمبر وقتی كه شداید
اجتماعی نداشت آیا می رفت و شب تا به صبح راحت می خوابید؟ نه، او آرام نداشت.
فَإِذا فَرَغْتَ
فَانْصَبْ از اینها هم كه فارغ شدی باز هم خودت را در تعب بینداز، منتها نه تعب بیهوده، بلكه لااقل
عبادت. راحت طلبی پیشه نكن كه دشمن انسان راحت طلبی است.
وَ إِلی رَبِّكَ فَارْغَبْ . و صلّی اللّه
علی محمد و آله الطاهرین.
باسمك العظیم الاعظم الاعزّ الاجلّ الاكرم یا اللّه. . .
پروردگارا دلهای ما به نور ایمان منوّر بگردان، غِلها و غشها و حرصها و طمعها و حقدها از
دلهای ما بیرون بفرما.
پروردگارا ما را از بندگان شكور خود قرار بده، نیتهای ما را خالص بفرما، سینه های ما را
برای قبول حقیقت منشرح بفرما، اموات ما مشمول عنایت و مغفرت خودت قرار بده.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 634
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 635
[1] - . نهج البلاغه، خطبه 56.
[2] - . «نَصَب» به معنی تعب است.