اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ اَلَّذِی خَلَقَ. ببینید ما چقدر با قرآن مبارزه می كنیم و چقدر بر ضد قرآن سخن می گوییم! قرآن با «خواندن» شروع می شود و می گوید: اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ اَلَّذِی خَلَقَ بخوان به استعانت و استمداد از نام پروردگار آفریدگار. اولین مرحله اجرای این دستور این است كه وقتی كتاب می نویسیم (ما كتاب را برای خواندن می نویسیم) [آن را با نام خدا آغاز كنیم، ] مخصوصا كتابهایی كه برای بچه ها می نویسیم، كتابهای وزارت آموزش و پرورش [1]. ما وقتی كتاب را جلوی بچه مان باز می كنیم ولو كتاب فیزیك، شیمی، ریاضیات یا تاریخ طبیعی باشد، باید دستور خدا را اجرا كنیم: اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ اَلَّذِی خَلَقَ. به بچه هم بگوییم «بچه جان بخوان به نام پروردگارت! » .

پس اولِ كتاب «بسم الله الرحمن الرحیم» یا یك «باسمه تعالی» یا لااقل یك «به نام خدا» بگذاریم.

چقدر زشت و خنك است كه انسان كتابی را باز می كند و در اول آن هیچ اسمی از خدا نمی بیند.

معنای آن این است كه من «اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ اَلَّذِی خَلَقَ » را قبول ندارم [2]. سخنرانی می كنیم و در سخنرانیهای خودمان حاضر نیستیم «بسم الله الرحمن الرحیم» بگوییم. معنایش این است كه «اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ اَلَّذِی خَلَقَ » را قبول ندارم.

پس تعلیمات قرآن از خواندن و مبارزه با بی سوادی و ناتوانی در قرائت شروع شده است، اما «بِاسْمِ رَبِّكَ اَلَّذِی خَلَقَ » توأم با یاد و نام خدا و توأم با ایمان به خدا.

اِقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ اَلَّذِی خَلَقَ بخوان ای پیامبر با استعانت از نام پروردگارت كه جهان را و هرچه در آن هست آفریده است.

اول مسئله جهان مطرح است، ولی چون قرآن كتابی است كه برای تعلیم و تربیت انسان آمده، با اینكه خلقت كل عالم را ذكر می كند و انسان هم جزء عالم است، ذكر خاص بعد از عام می كند و انسان را بالخصوص ذكر می كند: خَلَقَ اَلْإِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ. در سوره مؤمنون [3]می فرماید: ما انسان را از خلاصه و شیره كشیده ای از گِل آفریدیم، بعد او را نطفه قرار دادیم در قرارگاه محكم و استواری، بعد نطفه را به علقه تبدیل كردیم و بعد علقه را به مضغه.

[1] - . البته اخیرا دیده ام در بعضی از آنها هست ولی در همه نیست. [خواننده محترم مستحضر است كه این سخنرانی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و در زمان رژیم پهلوی ایراد شده است. ]

[2] - . معنایش همین است؛ هیچ رودربایستی ندارد.

[3] - . آیات 12- 14: وَ لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ مِنْ سُلالَةٍ مِنْ طِینٍ. `ثُمَّ جَعَلْناهُ نُطْفَةً فِی قَرارٍ مَكِینٍ. `ثُمَّ خَلَقْنَا اَلنُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا اَلْعَلَقَةَ مُضْغَةً. . .