درباره قرآن دو لفظ به كار رفته: یكی قرآن و دیگری فرقان. در سوره فرقان می فرماید:
تَبارَكَ
اَلَّذِی نَزَّلَ اَلْفُرْقانَ عَلی عَبْدِهِ لِیَكُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً [1]. منزه و مبارك است آن ذاتی كه فرقان را تنزیل
كرد. «فرقان» از ماده «فَرْق» است. فَرْق یعنی جدا كردن، تفصیل دادن. در یك آیه دیگر این طور
می فرماید:
وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَی اَلنّاسِ عَلی مُكْثٍ وَ نَزَّلْناهُ تَنْزِیلاً [2]و قرآنی كه ما آن را فرق
كردیم، فرقان كردیم، جدا كردیم، یعنی به صورت تفصیل درآوردیم، برای اینكه تو آن را تدریجا بر
مردم قرائت كنی.
بعضی این طور ادعا می كنند كه اصلا به قرآن از آن جهت «قرآن» گفته می شود كه یك حالت
جمعی دارد، چون «قَرَأَ» به معنی جمع است، و از آن جهت فرقان گفته می شود كه حالت فَرْقی و
تفصیلی دارد كه به همین صورتِ آیات و كلمات نازل شده است
[3].
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 689
[3] - . سؤال: از كجا می فهمیم ضمیر «اَنْزَلْناهُ» راجع به قرآن است؟ اینجا كه چیزی ذكر نشده.
استاد: مرجع ضمیر گاهی لفظی است، گاهی معنوی و گاهی حكمی. مرجع ضمیر لفظی در خود لفظ آمده، مرجع
ضمیر معنوی مثل «
اِعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوی » مائده/8 كه «عدل» در شكم «اِعْدِلوا» است. ولی گاهی چیزی نیامده اما از مجموع قرینه معلوم است كه مرجع چیست، یعنی هر مستمعی مرجع ضمیر را تشخیص می دهد. وقتی می گوید: «
إِنّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ اَلْقَدْرِ» معلوم است كه غیر از قرآن چیز دیگری مقصود نیست؛ گذشته از اینكه در اخبار و روایات و كلام پیغمبر و ائمه الی ما شاء اللّه این مطلب آمده.