كلمه «منفكّین» از ماده «فكّ» است؛ مضاعف هم هست، خود لفظ هم دلالت می كند. وقتی كه دو
چیز به یكدیگر سفت و محكم چسبیده باشند به طوری كه باید به زور آنها را از هم جدا كرد، به
[جدا شدن آنها] «فكّ» می گویند. «انفكاك» یا «فكّ» در مورد جدایی به كار برده می شود، آنهم
جدایی دو چیزی كه به شدت به یكدیگر چسبیده اند.
چون عقاید انسان ولو عقاید موروثی و تقلیدی و بی دلیل، واقعا انعقاد پیدا كرده و سفت شده،
جدا شدن از آن عقاید، انفكاك است؛ یعنی جدا شدنِ دو چیزی است كه به شدت به یكدیگر
چسبیده اند.
قرآن می گوید در میان كافران، چه از اهل كتاب و چه از مشركین، گروهی بودند كه چنین
بودند
[1]كه از عقاید كهن خودشان جدا شدنی نبودند مگر آنكه بیّنه و دلیل روشنی برایشان بیاید.
وقتی كه بیّنه و دلیل روشن برای اینها آمد، خودشان را جدا كردند و گفتند ما فهمیدیم كه حق است
و آن عقاید باطل است و ما آن باطلها را دور ریختیم و از آنها جدا شدیم.
در این زمینه خود قرآن كریم اشاره می كند به عده ای از اهل كتاب و غیر اهل كتاب. تاریخ
اسلام نشان می دهد كه چگونه مردمی از همین بت پرستهای متصلب و متعصب كه واقعا این عقاید
در آنها رسوخ داشت، وقتی كه در مقابل رسول اكرم قرار گرفتند و با این دلیل روشن- كه اینجا
قرآن خود پیغمبر را دلیل روشن بیان می كند- مواجه شدند، خودشان را از این عقاید جدا كردند.
چنین افرادی در میان اهل كتاب هم زیاد بودند، افرادی از علمای اهل كتاب كه البته بیشتر از
علمای مسیحی بودند و بسیار بسیار به ندرت از علمای یهود.
لَمْ یَكُنِ اَلَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ اَلْكِتابِ وَ اَلْمُشْرِكِینَ مُنْفَكِّینَ حَتّی تَأْتِیَهُمُ اَلْبَیِّنَةُ. اینچنین بود كه
كافرانی از اهل كتاب و مشركین از عقاید خودشان (از آنچه كه بر آن بودند، از آن وضعی كه در
اعتقاد و عمل و رفتار داشتند) جدا شدنی نبودند مگر آنكه دلیل روشن بیاید؛ یعنی دلیل روشن كه
بیاید، دیگر خودشان را از آن وضعی كه داشتند بكلی جدا می كردند و جدا كردند.
آن دلیل روشن چه بود؟
رَسُولٌ مِنَ اَللّهِ فرستاده ای از جانب خدا. (اینجا بیّنه خود پیغمبر اكرم
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 706
است. )
یَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةًكه برگها و ورقهای
[2]پاكیزه ای را تلاوت می كند
[3]؛ یعنی پیغمبر، كه قرآن
را بر مردم تلاوت می كرد.
فِیها كُتُبٌ قَیِّمَةٌدر این ورقها نوشته هایی هست قیّم.
[1] - . این «گـ- روهی بودند كه چنین بودند» را باید در تقدیر و مفروض بگیریم، آنوقت «
حَتّی تَأْتِیَهُمُ اَلْبَیِّنَةُ» هم درست می شود.
[2] - . اصطلاح «ورق» یا «ورقه» كه امروز در فارسی «برگ» می گویند اصطلاح حادث و جدیدی است، در سابق «صحیفه» می گفتند. الان ما به یك طرفِ ورق می گوییم «صفحه» . «صحیفه» به معنای ورق است.
[3] - . اینجا هم «یَتْلوا» است، نه «تَلا» . همان ط- ور كـ- ه «تَأتِیَهُم» فعل مضارع است «یَتْلوا» هم فعل مضارع است و هیچ وجه و دلیلی ندارد كه «تَأْتِیَهُم» را به معنی ماضی بگیریم.