وَ ما أُمِرُوا إِلاّ لِیَعْبُدُوا اَللّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ حُنَفاءَ وَ یُقِیمُوا اَلصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا اَلزَّكاةَ وَ ذلِكَ دِینُ
اَلْقَیِّمَةِ. می فرماید حال بعد از آنكه بیّنه اقامه شد و «پیغمبر كه قرآن می خواند» و «آیات قرآن» بیّنه
الهی بود، این بیّنه الهی از آنها چه می خواست؟ یك وقت بیّنه الهی می آید و یك تكلیف شاق
می كند، از مردم چیزی می خواهد كه زندگی آنها را بهم می ریزد؛ آنوقت امر مردم دایر است میان
اینكه زندگی شان را بكلی در هم بریزند برای اینكه سخن این پیغمبر را بپذیرند و [اینكه سخن او را
نپذیرند و زندگی عادی خود را داشته باشند. ] اگر این طور باشد انسان می تواند مقداری به مردم
حق بدهد كه این، كار آسانی نیست؛ این پیغمبر آمده به او می گوید تو كه زن و بچه و كسان داری،
شغل داری، همه را رها كن، می خواهیم با همدیگر برویم در دامن كوه تنها باشیم تا وقتی كه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 710
بمیریم. ولی پیغمبر آمده از اینها چیزهایی خواسته كه نه تنها شاق نیست، بلكه اصلاح كننده همان
زندگی شان هم هست.
مگر پیغمبر از آنها چه خواسته؟ اولا در مورد پرستش گفته: «جز خدا هیچ موجودی را
پرستش نكنید» . مگر این چیز بدی است؟ !
وَ ما أُمِرُوا إِلاّ لِیَعْبُدُوا اَللّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ فقط خدا را
بپرستید و غیر خدا هیچ چیز و هیچ كس را نپرستید و دین را و راه را و خضوع را فقط و فقط برای
او انجام بدهید و بس.
حُنَفاءَ؛ «حَنیف» (در مقابل «جَنیف» ) یعنی حق گرا. تمایل دو نوع است:
تمایل از حق به باطل، كه به آن «جَنافت» می گویند، و تمایل از باطل به حق، كه به آن «حَنافت»
می گویند. به تعبیر دیگر: گرایش به اعتدال، تعادل و میانه روی
[1]را كه همان گرایش به حق است
«حَنافت» می گویند، و گرایش به افراط یا تفریط را «جَنافت» .
این بیّنه از مردم چه خواسته؟ اول اینكه جز خدا هیچ موجودی عبادت نشود، خضوع فقط و
فقط در برابر او.
دوم: حق گرا و حق پرست باشید، معتدل باشید.
سوم:
وَ یُقِیمُوا اَلصَّلاةَنماز را كه پیوند میان بنده و خالق است اقامه كنید، بپا بدارید. مكرر
گفته ایم كه بپا داشتن نماز غیر از خواندن نماز است. اقامه و بپا داشتن نماز یعنی نماز را طوری
بخوانید كه حق نماز ادا شود؛ یعنی نمازِ با حضور قلب و خشوع و خضوع و تفكر.
چهارم:
وَ یُؤْتُوا اَلزَّكاةَ. نمی گوید «همه مالتان را بدهید» بلكه می گوید: مالتان كه نموّ می كند،
از نموّش مقداری به دیگران بدهید.
از ناحیه نیّت و فكر و روح، عبادت مخلصانه، بعد هم حق گرا بودن؛ در اعمال عبادی پیوند با
خدا برقرار كردن، كه اقامه نماز به عنوان مصداق اظهرش ذكر شده؛ و در پیوند با مردم ایتاء زكات
[را از مردم خواسته است. ]
وَ ذلِكَ دِینُ اَلْقَیِّمَةِآن دینی كه آن نوشته های قیّمه برای شما بیان می كند، چنین چیزی است؛
این مگر بد است؟ !
إِنَّ اَلَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ اَلْكِتابِ وَ اَلْمُشْرِكِینَ فِی نارِ جَهَنَّمَ خالِدِینَ فِیها أُولئِكَ هُمْ شَرُّ اَلْبَرِیَّةِ.
دیگر بعد از آمدن این بیّنه و بعد از آنكه این بیّنه چنین راههای روشنی برای مردم عرضه داشته كه
در آن هیچ صعوبت و عسر و حرجی نیست و سعادت دنیا و آخرتشان در این است، كسانی كه
سرپیچی می كنند، چه از مشركین و چه از اهل كتاب، جهنمی هستند و بدترین مخلوقات خدا.
در مقابلْ:
إِنَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَیْرُ اَلْبَرِیَّةِ. كسانی كه بعد از مشاهده
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 711
این بیّنه ایمان آوردند و عمل صالح و شایسته انجام دادند بهترین مخلوقات اند.
انسان امرش دایر است میان بدترین مخلوق بودن و بهترین مخلوق بودن و حالت حد وسط
وجود ندارد. انسان نمی تواند بگوید من می خواهم مثل اسب باشم كه یك مخلوق متوسط است.
انسان یا می شود بهترین مخلوقات، كه خلق شده كه بهترین مخلوقات هم باشد، یا می شود
اسفل السافلین، كه در سوره «
وَ اَلتِّینِ » خواندیم
[2].
جَزاؤُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنّاتُ عَدْنٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا اَلْأَنْهارُ خالِدِینَ فِیها أَبَداًپاداش این اهل ایمان
و عمل صالح در نزد پروردگارشان بهشتهای دائمی است كه از زیر آنها نهرها جاری است و
جاودان و برای همیشه در آنجا باقی خواهند ماند. این، بهشت مادی آنهاست. بالاتر از بهشت
مادی شان این است:
رَضِیَ اَللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ آنها از خدای خودشان راضی اند و خدا هم از آنها
راضی است، غرق در رضوان پروردگارند. در سوره توبه می فرماید:
وَ رِضْوانٌ مِنَ اَللّهِ أَكْبَرُ [3]یعنی
ذره ای رضوان خدا را داشتن، می چربد بر همه بهشتهایی كه یك ذره از آن بهشتها بر همه دنیا
می چربد.
ذلِكَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ این برای مردمی است كه از خدای خودشان خشیت داشته باشند. لازمه
ایمان و عمل صالح و بلكه لازمه معرفت و شناخت پروردگار خشیت پروردگار است؛ دل چنین
انسانی هرگز هیبت و عظمت پروردگار را فراموش نمی كند. و صلّی اللّه علی محمد و آله الطاهرین.
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 712
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 713
[1] - .
وَ كَذلِكَ جَعَلْناكُمْ أُمَّةً وَسَطاً. بقره/143.
[2] - .
لَقَدْ خَلَقْنَا اَلْإِنْسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ. `ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِینَ. `إِلاَّ اَلَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَیْرُ
مَمْنُونٍ . تین/4- 6.