بسم اللّه الرحمن الرحیم
لَمْ یَكُنِ اَلَّذِینَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ اَلْكِتابِ وَ اَلْمُشْرِكِینَ مُنْفَكِّینَ حَتّی تَأْتِیَهُمُ اَلْبَیِّنَةُ. `رَسُولٌ
مِنَ اَللّهِ یَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً. `فِیها كُتُبٌ قَیِّمَةٌ. `وَ ما تَفَرَّقَ اَلَّذِینَ أُوتُوا اَلْكِتابَ إِلاّ مِنْ
بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ اَلْبَیِّنَةُ. `وَ ما أُمِرُوا إِلاّ لِیَعْبُدُوا اَللّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ اَلدِّینَ حُنَفاءَ وَ یُقِیمُوا
اَلصَّلاةَ وَ یُؤْتُوا اَلزَّكاةَ وَ ذلِكَ دِینُ اَلْقَیِّمَةِ [1].
سوره مباركه بیّنه (
لَمْ یَكُنِ ) است. آیه اول این سوره از نظر تركیب كلمات و احتمالاتی كه در این
آیه مباركه هست از آیات مشكل قرآن است و كمتر آیه ای این طور است. یك ترجمه اجمالی از
این آیه بكنیم بعد به شرح بپردازیم.
می فرماید: كافرانی از اهل كتاب
[2]و همچنین از مشركین جدایی پذیر
[3]نبودند، تا وقتی كه
برسد برای آنها دلیل روشن
[4]. مقصود از اینكه «كافران از اهل كتاب و مشركین (یا: كافرانی از اهل
كتاب و مشركین
[5]جدا شدنی نبودند تا وقتی كه دلیل روشن برای آنها بیاید» چیست؟ از چه
مجموعه آثار شهید مطهری . ج28، ص: 702
چیزی جدا شدنی نبودند؟
در اینجا چند سؤال وجود دارد: اول اینكه می فرماید «
مِنْ أَهْلِ اَلْكِتابِ » . «مِنْ» در زبان عربی
در موارد متعددی استعمال می شود و معانی متعددی دارد. در اینجا دو معنا محتمل است: یكی
اینكه «مِنِ» بیانی باشد و دیگر اینكه «مِنِ» تبعیضی باشد. اگر آن را بیانی بگیریم معنی عبارت این
است: «كافران كه عبارتند از اهل كتاب و مشركین» و اگر آن را تبعیضی بگیریم این طور می شود:
«كافرانِ از اهل كتاب و مشركین» و در واقع چنین می شود: «كافرانی از اهل كتاب و مشركین» كه
مقصود بعضی از اهل كتاب و مشركین است.
سؤال دوم: اینها از چه چیزی جدا شدنی نبودند؟ آن چیزی كه اینها به آن چسبیده بودند یا آن
چیز به اینها چسبیده بود، چیست؟
سؤال سوم: گفته اند طبق قاعده اینجا باید به جای «
حَتّی تَأْتِیَهُمُ اَلْبَیِّنَةُ» می فرمود: «حَتّی اَتیهُمُ
الْبَیِّنَةُ» و معمولا هم در ترجمه ها این فعل مضارع را ماضی ترجمه می كنند: تا بیّنه برای آنها آمد؛ و
حال آنكه خود لفظ می گوید: تا برای آنها بیّنه بیاید. البته در زبان عربی استعمال مضارع به معنی
ماضی جایز است، ولی اصل این است كه در همان معنی اصلی اش استعمال شود. می خواهیم ببینیم
اگر اینجا «تَأْتِیَهُمْ» را به همان معنی مضارع بگیریم درست در می آید یا نه؟
[2] - . یعنی پیروان كتابهای آسمانی: یهود، نصاری و احتمالا مجوس.
[3] - . «منفكّ» یعنی جدا شونده.
[4] - . «بیّنه» یعنی دلیل روشن.
[5] - . اینكه دو جور عرض می كنم، دلیل دارد كه بعد توضیح می دهم.