سفر حضرت حدّاد براى زیارت مرقد مطهّر حضرت معصومه سلام الله علیها، و به شهر اصفهان
حضرت استاد فقید مرحوم حاج سید هاشم موسوى مجموعاً در مدّت درنگشان در طهران چندین بار به زیارت حضرت عبد العظیم سلامُ الله علیه و امامزاده حمزه و شیخ صدوق (ابن بابویه) مشرّف شدند. و موقع حركت از طهران بعد از نماز صبح بود كه بین الطّلوعین و مقدارى از طلوع آفتاب برآمده را در آن بِقاع مقدّسه می گذراندند، و براى تقریباً یك ساعت از روز گذشته به طهران باز مىگشتند.
مسافرت حضرت حاج سید هاشم حدّاد به بلده طیبه قم، و كیفیت زیارت حرم مطهّر و قبرستانهاى اطراف
در مراجعت از مشهد مقدّس براى زیارت حضرت بى بى فاطمه معصومه بنت إمام موسى بن جعفر سلامُ الله علیها عازم به شهر قم شدند؛ و چون أحبّه و أعزّة از دوستان اصفهانى از جمله آقاى حاج محمّد حسن شركت اصفهانى ایشان را دعوت به اصفهان و زیارت مساجد و قبور بزرگان در تخت فولاد نموده بودند، از قم به صوب اصفهان رهسپار گردیدند.
بنابراین در خدمت ایشان بدواً سه شب در قم، و سپس چهار شب در اصفهان، و پس از آن نیز یك شب در قم بودیم.
زیارت ایشان در قم قبر بى بى حضرت معصومه سلامُ الله علیها را بعد از طلوع سپیده صبح انجام می گرفت؛ یعنى قدرى زودتر از طلوع فجر صادق به حرم مطهّر مشرّف مىشدند، و پس از چند ركعت نافله و نماز تحیت و نماز صبح و قدرى تفكّر و تأمّل در گوشه رواق، زیارت را در بین الطّلوعین انجام میدادند؛ و پس از آن به بعضى از قبرستانها مانند علىّ بن جعفر یا قبرستان شیخان و یا قبرستان مرحوم حاج شیخ مىآمدند، و بدون آنكه در میان قبور گردش كنند، در گوشهاى مىایستادند، و پس از تماشاى عمیق، فاتحه میخواندند و طلب غفران مىنمودند؛ و در حدود یك ساعت از آفتاب برآمده به منزل مراجعت میكردند.
ملاقات حضرت آیة الله علّامه طباطبائى و حضرت حاج سید هاشم حدّاد
چون فصل تابستان بود و حوزه تعطیل بود، لهذا بسیارى از أعاظم و فضلاء در حوزه نبودند؛ ولى بعضاً اطّلاع پیدا نموده به دیدنشان مىآمدند. حضرت استاذنا العلّامه حاج سید محمّد حسین طباطبائى نَوّر اللهُ مرقدَه مسافرت ننموده و در قم بودند. بنده خدمت آقا عرض كردم: میل دارید ایشان را اطّلاع دهم تا به دیدار شما بیایند؟!
فرمودند: میل به حدّ كمال است، ولى ما خدمتشان میرسیم نه اینكه ایشان تشریف بیاورند. فلهذا حقیر از حضرت استاد وقت گرفتم. در حدود دو ساعت به ظهر مانده خدمتشان شرفیاب شدیم. پس از سلام و معانقه و احوالپرسى و پذیرائى، در حدود یك ساعت مجلس به طول انجامید، كه سخنى و گفتارى ردّ و بدل نشد و هر دو بزرگوار ساكت و صامت بودند. البتّه این به حسب ظاهر امر بود؛ امّا آنچه از گفتار در باطنشان ردّ و بدل مىشد، و آنچه از تماشاى سیما و چهره همدیگر برداشت مىنمودند، حقائقى است كه از سطح افكار و علوم ما خارج، و جز خداوند متعال و رسول او و اولیاى به حقّ او كسى از آن مطّلع نمىباشد.
وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیرَى اللَهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ و وَ الْمُؤْمِنُونَ.[i]
«و بگو اى پیامبر! هر كارى را كه میخواهید انجام دهید! بزودى خداوند و رسول او و مؤمنین، آن عمل را مىبینند»!
ابتهاج حضرت آقاى حاج سید هاشم از قبرستان شیخان قم
عظمت و نورانیت قبر حضرت معصومه سلامُ الله علیها
حضرت آقاى حاج سید هاشم از قبرستان معروف به شیخان بسیار مبتهج بودند، و می فرمودند: بسیار پر نور و پر بركت است، و خدا میداند چه نفوس زكیه و طیبهاى در اینجا مدفونند. پس از قبر مطهّر بى بى كه فضاى قم و اطراف قم را باز و گسترده و سبك و نورانى نموده است، و بواسطه بركات آن حضرت است كه گویا خستگى از زمین قم و از خاك قم برداشته شده است، هیچ مكانى در قم به اندازه این قبرستان نورانى و با رحمت نیست. و سزاوار است طلّاب و سائرین بیشتر از این به این مكان توجّه داشته باشند و از فضائل و فواضل معنوى و ملكوتى آن بهرمند شوند، و نگذارند این آثار محو شود و دستخوش نسیان قرار گیرد- انتهى كلام حدّاد.
قبر بسیارى از أعلام تشیع مانند زكریا بن إدریس، و زكریا بن آدم، و محمّد ابن قولَوَیه در اینجاست؛ و أخیراً قبر مرحوم هیدجى سالك دلسوخته و وارسته، و قبر مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملكى تبریزى، و قبر مرحوم حاج میرزا على آقاى شیرازى و أمثالهم در اینجاست كه هر یك استوانهاى از عظمت و جلال مىباشند.[ii]
[i] . صدر آیه 105، از سوره 9: التّوبة
[ii] . روح مجرد، ص: 283 تا ص: 285