از اولاد حاتم طایى است. در اندلس تولد یافته اما ظاهراً بیشتر عمر خود را در مكه و سوریه گذرانده است. شاگرد شیخ ابومدین مغربى اندلسى از عرفاى قرن ششم است. سلسله ی طریقتش با یك واسطه به شیخ عبدالقادر گیلانى سابق الذكر مى رسد.
محیى الدین كه احیاناً با نام «ابن العربى» نیز خوانده مى شود، مسلّماً بزرگترین عرفاى اسلام است. نه پیش از او و نه بعد از او كسى به پایه ی او نرسیده است. به همین جهت او را «شیخ اكبر» لقب داده اند.
عرفان اسلامى از بدو ظهور قرن به قرن تكامل یافت. در هر قرنى- چنانكه اشاره شد- عرفاى بزرگى ظهور كردند و به عرفان تكامل بخشیدند و بر سرمایه اش افزودند. این تكامل تدریجى بود ولى در قرن هفتم به دست محیى الدین عربى جهش پیدا كرد و به نهایت كمال خود رسید.
محیى الدین عرفان را وارد مرحله ی جدیدى كرد كه سابقه نداشت. بخش دوم عرفان یعنى بخش علمى و نظرى و فلسفى آن وسیله ی محیى الدین پایه گذارى شد.
عرفاى بعد از او عموماً ریزه خوار سفره ی او هستند. محیى الدین علاوه بر اینكه عرفان را وارد مرحله ی جدیدى كرد، یكى از اعاجیب روزگار است؛ انسانى است شگفت و به همین دلیل اظهار عقیده هاى متضادى درباره اش شده است.
برخى او را ولىّ كامل، قطب الاقطاب مى خوانند و بعضى دیگر تا حد كفر تنزلش مى دهند. گاهى مُمیت الدین و گاهى ماحى الدین اش مى خوانند. صدرالمتألهین فیلسوف بزرگ و نابغه ی عظیم اسلامى نهایت احترام براى او قائل است. محیى الدین در دیده ی او از بوعلى سینا و فارابى بسى عظیم تر است.
محیى الدین بیش از دویست كتاب تألیف كرده است. بسیارى از كتابهاى او و شاید همه ی كتابهایى كه نسخه ی آنها موجود است (در حدود سى كتاب) چاپ شده است. مهمترین كتابهاى او یكى فتوحات مكیّه است كه كتابى است بسیار بزرگ و در حقیقت یك دایرة المعارف عرفانى است. دیگر كتاب فصوص الحكم است كه گرچه كوچك است ولى دقیق ترین و عمیق ترین متن عرفانى است. شروح زیاد بر آن نوشته شده است. در هر عصرى شاید دو سه نفر بیشتر پیدا نشده باشند كه قادر به فهم این متن عمیق باشند. محیى الدین در سال 638 در دمشق درگذشت و همان جا دفن شد. قبرش در شام هم اكنون معروف است.
منبع :
- آشنایی با كلیات علوم اسلامی / عرفان / قرن هفتم
لینك مرتبط :
- عرفان حافظ / محیى الدین عربى، پدر عرفان اسلامى
- نظر شما درباره نوشته‌های ابن عربی چیست؟