عرب نژاد است و نسب به محمّد بن حسن شیبانى فقیه معروف قرن دوم هجرى مى برد. جامى شاعرى توانا بوده است. او را آخرین شاعر بزرگ عرفانى زبان فارسى مى دانند.

در ابتدا «دشتى» تخلّص مى كرده است، ولى چون در ولایت جام از توابع مشهد متولد شده و مرید احمد جامى (ژنده پیل) هم بوده است، تغییر تخلّص داده و به «جامى» متخلّص شده است. مى گوید:

مولدم جام و رشحه ی قلممجرعه ی جام شیخ الاسلامى است زین سبب در جریده ی اشعاربه دو معنى تخلّصم جامى است

جامى در رشته هاى مختلف: نحو، صرف، فقه، اصول، منطق، فلسفه، عرفان تحصیلات عالى داشته و كتب زیاد تألیف كرده است. از آن جمله است شرح فصوص الحكم محیى الدین، شرح لمعات فخرالدین عراقى، شرح تائیه ابن فارض، شرح قصیده ی بُرده در مدح حضرت رسول صلى الله علیه و آله، شرح قصیده ی میمیّه فرزدق در مدح حضرت على بن الحسین علیه السلام، لوایح، بهارستان كه به روش گلستان سعدى است، نفحات الانس در شرح احوال عرفا.

جامى مرید طریقتى بهاء الدین نقشبند مؤسس طریقه ی نقشبندیه است. ولى همچنان كه محمّد لاهیجى با اینكه مرید طریقتى سید محمّد نوربخش بوده است شخصیت فرهنگى تاریخى اش بیش از اوست، جامى نیز با اینكه از اتباع بهاء الدین نقشبند شمرده مى شود، شخصیت فرهنگى و تاریخى اش به درجاتى بیش از بهاء الدین نقشبند است. لهذا ما كه در این تاریخچه ی مختصر نظر به جنبه ی فرهنگى عرفان داریم نه جنبه ی طریقتى آن، محمّد لاهیجى و عبدالرحمن جامى را اختصاص به ذكر دادیم. جامى در سال 898 در 81 سالگى درگذشته است

منبع : مجموعه آثار شهید مطهری 23 ص 63 / عرفای قرن نهم